افت پدیده ایست که از لحظات شروع گیرش بتن آغاز و توام با سخت شدن و به مقاومت رسیدن بتن، به میزان نهایی خود خواهد رسید. افت یا انقباض بتن در حقیقت کاهش حجمی است که در طول زمان اتفاق می افتد و وقوع آن بدلیل آب اضافی بکار رفته در ساخت بتن می باشد.
همانطوریکه می دانید آب مورد نیاز جهت انجام واکنش های شیمیایی سیمان حدوداً 25% وزن سیمان مصرفی می باشد(یعنیw/c = 0.25 )، پرواضح است که بتن ساخته شده با این مقدار آب کاملاً خشک بوده و روانی و کارایی لازم را نخواهد داشت و عملاً w/c مطلوب برای انجام عملیات بتن ریزی و شکل گیری و جاری شدن بتن درون قالب در محدوده 0.4 تا 0.6 می باشد .
آب مازاد بر w/c = 0.25 در بتن باقی می ماند. قسمتی از این آب در روزهای اول عمر بتن(در چند هفته اول) براساس خاصیت موئینگی به سمت بالا آمده و تبخیر می شود که بدین ترتیب جای آن خالی مانده و به همین لحاظ بتن تمایل به جمع شدگی جهت پر کردن حجم از دست رفته می نماید.
همانطوریکه در بالا اشاره شد جمع شدگی با آغاز گیرش سیمان شروع می گردد. این موضوع در لحظات اولیه گیرش که بتن تر (تازه) می باشد مشکل ساز نبوده اما هنگامیکه بتن تا حدودی سفت می شود محیط اطراف (کف، دیوارها و سازه های جانبی و....) اجازه کاهش حجم را به آن نداده و لذا تمایل به جمع شدگی بصورت تنش کششی در بتن پدیدار می گردد که با توجه به ناچیز بودن مقاومت کششی بتن این پدیده سبب ترک خوردگی سطحی بتن می شود.این ترکها معمولاً منظم و با فواصل تقریباً یکنواخت ظاهر می شوند.
بنابراین افت را می توان چنین تعریف نمود: افت پدیده ایست که در اثر بکارگیری آب اضافه در ساخت بتن ایجاد شده و به صورت ترک های موئین در سطح بتن نمایان می شوند این ترک ها، گاهاً از یک هفته تا دو هفته پس از بتن ریزی مشاهده می شوند و با گذشت زمان نیز افزایش می یابند.
معمولاً 15 الی 35 درصد افت در2 هفته اول و 40 الی 80 درصد افت در سه ماهه اول اتفاق می افتد. %85 افت حدوداً پس از یکسال نمایان می گردد و بعد از 3 الی 5 سال جمع شدگی و انقباض بتن کاملاً متوقف می گردد. عمده ترین تدابیر جهت کاهش میزان افت و انقباض بتن عبارتند از :
1- کاهش نسبت آب به سیمان(w/c) : واضح است که هر چقدر آب مصرفی اختلاط کمتر باشد میزان افت کمتر خواهد بود. مصرف آب در بتن هایی را که با توجه به شرایط اجرا باید از روانی نسبتاً بالایی نیز برخوردار باشند می توان با انتخاب روان کننده یا فوق روان کننده مناسب بطور جدی کاهش داد و بدین طریق از افت بالای بتن جلوگیری نمود.
2- هر چه مصالح سنگی بکار رفته در بتن بیشتر باشد(بتن توپر تر باشد) میزان افت و انقباض کمتر خواهد بود.
3- مراقبت و عمل آوری بتن جهت حفظ رطوبت محیط، آزمایش نشان می دهد که این مراقبت در روزهای اول (دو هفته اول) بتن ریزی بسیار تأثیر گذار بوده و هر چه رطوبت محیط بیشتر باشد افت کمتر است.