شن و ماسه از نظر شکل به پنج دسته تقسیم میگردند:
1- گرد 2- نامنظم 3- گوشه دار 4- پولکی شکل 5- سوزنی شکل
دانه های گرد : این دانه ها در اثر سایش و فرسایش، شکلی تقریباً کروی وگرد و سطحی صاف پیدا نموده اند.
دانه های نامنظم : سطحی صاف و صیقلی دارند ولی شکل آنها کاملاً گرد نیست.
دانه های گوشه دار : سطح صاف نداشته و شکل هندسی مشخصی نیز ندارند ولی اکثراً دارای گوشه های مشخص و تیز می باشند. (دانه های تولید شده در سنگ شکنها از این دسته می باشند.)
دانههای پولکی یا تخت، سنگدانههایی هستند که ضخامت آنها از دو بعد دیگر سنگدانه کمتر میباشد و در دانههای سوزنی طول سنگدانه نسبت به دو بعد دیگر بیشتر است.
با توجه به اینکه استفاده از دانههای پولکی و سوزنی جهت انجام عملیات بتنریزی مناسب نیستند و معمولاً بخشی از سنگدانههای موجود در معادن از این نوع میباشند، استانداردها تصریح مینمایند که در ساخت بتن مجموع دانههای پولکی و سوزنی نباید از 15%وزن کل سنگدانهها تجاوز نمایند.
از نظر مقاومت نهایی بتن، اصولاً بتنی که با دانههای گوشهدار ساخته میشود به دلیل درگیر شدن بهتر دانهها و برقراری اصطکاک بهتر بین آنها، مقاومتر خواهد بود و لذا در مواردی که مقاومت خیلی بالا مد نظر باشد معمولاً از دانههای گوشهدار(شکسته شده توسط سنگ شکن) استفاده میشود. جهت دستیابی به مقاومتهای معمولی با توجه به امکانات میتوان از دانههای طبیعی استفاده نمود.
شکل و بافت سطحی دانههای سنگی در مقاومت بتن تأثیر قابل ملاحظه داشته و بافت زبرتر و خشنتر دانهها افزایش چسبندگی و پیوستگی بین آنها و خمیر سیمان را تضمین مینماید. چنانچه بافت سنگدانهها طوری باشد که دوغاب سیمان نتواند از سطح آنها به داخل سنگدانه نفوذ نماید، پیوستگی مطلوب حاصل نخواهد شد. بنابراین دانههای نرمتر و متخلخلتر که حاوی کانیهای ناهمگن میباشند پیوستگی بهتری با خمیر سیمان ایجاد مینمایند.
علاوه بر تأثیر نامطلوب دانههای پولکی بر کارایی و روانی اختلاطهایتازه، این سنگدانهها با صفحهای قرار گرفتن، آب و حباب هوا را در زیر خود محبوس مینمایند که این موضوع کاهش دوام بتن را نیز در پی خواهد داشت.
مشخصات عمومی سنگدانهها نظیر اندازه، شکل، بافت سطحی، دانهبندی و کانیهای تشکیل دهنده آنها به نسبتهای مختلف بر روی مقاومت و روانی بتن تأثیر میگذارند.
مثلاً دانههای گرد گوشه و یا حتی دانههای صافِ نامنظم بهتر از دانههای گوشه دار و شکسته شده توسط سنگ شکن بر روی همدیگر میغلتند و معمولاً با آب کمتر روانی مناسب را در بتن ایجاد مینمایند. بنابراین دانههای مصرفی در بتن با توجه به شکل و بافت سطحی میتوانند در روانی بتن تأثیر گذار باشند به همین دلیل بعضاً با تغییر در نوع سنگدانهها نسبت آب به سیمان نیز تغییر مینماید که از این نظر نیز نقش سنگدانهها در مقاومت بتن قابل توجه میباشد.
عالی بود مهندس پشت کار بیست
ممنون، خواهش می کنم